Geneutraliseerde antilichamen als strategie om het hiv-reservoir aan te vallen

Op CROI 2018 werden verschillende onderzoeken naar genezing van hiv gepresenteerd. Verschillende ‘kick and kill’ strategieën worden onderzocht, met als doel het reservoir van latente (slapende) hiv te reactiveren en het immuunsysteem te helpen het virus aan te vallen en op te  ruimen.

In het onderzoek dat door Dan Barouch gepresenteerd werd wordt onderzocht of geneutraliseerde antilichamen (NAbs) samen met een aangeboren immuunstimulant het hiv-reservoir kunnen stoppen en het terugkomen (‘rebound’) van hiv kunnen voorkomen. Dit klinkt ingewikkeld, en dat is het ook. Het onderzoek is gedaan bij apen die geïnfecteerd werden met shiv. Shiv is een combinatie tussen hiv en siv (simian immunodeficiency virus).

Immuunsysteem activeren

Het geneutraliseerde antilichaam heet PGT121 en de aangeboren immuunstimulant heet GS-9620. PGT121 valt de envelop van hiv en siv aan. GS-9620 stimuleert een toll-like receptor (TLR7) op immuuncellen die deel zijn van het aangeboren immuunsysteem. Deze cellen herkennen  virussen en zetten hierop een reactie van het immuunsysteem in gang. Het activeren van TLR7 zorgt ervoor dat T-cellen, natural killer cellen (NK-cellen) en andere immuuncellen geactiveerd worden.

Opzet van het onderzoek

Zeven dagen na hiv-infectie begonnen de apen met tenofovir/emtricitabine/dolutegravir. Na twee jaar kregen ze PGT121 en GS-9620. Elf apen kregen placebo, elf apen kregen PGT121 plus GS-9620, elf apen kregen alleen PGT121 en elf apen kregen alleen GS-9620. Tenofovir/emtricitabine/dolutegravir werd vier maanden na de laatste dosis PGT121 en GS-9620 gestopt. De elf apen in de placebo groep kregen na 21 dagen (mediaan) virologische ‘rebound’. Ook kregen de apen die  PGT121 óf GS-9620 kregen een virologische ‘rebound’. Een virologische ‘rebound’ betekent dat het virus weer meetbaar is of zich weer vermenigvuldigt.

Uitkomsten

Zes van de elf apen die PGT121 plus GS-9620 kregen, kregen virologische ‘rebound’, maar dit duurde langer dan bij de andere apen (mediaan van 112 dagen). Vijf van de elf apen hadden na zes maanden nog steeds een onmeetbare viral load. De apen die PGT121 plus GS-9620 kregen hadden ook een lagere viral load en lager viraal DNA in de lymfeklieren dan de apen die deze combinatie niet kregen. Dit suggereert een daling in het ‘viral reservoir’ en dus controle over het virus.

Voorzichtig wat betreft succes

Barouch zegt dat er nog geen genezing voor hiv is en dat dit onderzoek slechts een begin is, maar dat het misschien mogelijk is om latent hiv in het reservoir te activeren en op te ruimen. Experts waarschuwen ervoor dat eerdere veelbelovende onderzoeken naar hiv-genezing slechts een tijdelijk effect bleken te hebben. Barouch bevestigt dat ook in dit onderzoek het virus nog steeds aanwezig kan zijn en maanden of jaren later weer gereactiveerd kan raken. Zelfs de beste testen kunnen niet alle (latente) virusdeeltjes vinden. Ook is dit onderzoek bij apen gedaan, en dit is niet één-op-één te vertalen naar mensen. De PTG121 plus GS-9620 combinatie wordt nu in fase I voor het eerst getest bij mensen.

Bron:
Borducchi E., et al. PGT121 Combined with GS-9620 Delays Viral Rebound in SHIV-Infected Rhesus Monkeys. 25th Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections (CROI 2018), Boston, abstract 73LB, 2018.