Middenin je asielprocedure zitten én vrijwilliger worden bij de Hiv Vereniging, Shane en Emre deden het. Emre: “De Hiv Vereniging is naast mijn partner het beste wat mij is overkomen!” Lees hun indringend verhaal.
Shane: geboren in Jamaica, 25 jaar, 7 jaar hiv, sinds januari 2023 in Nederland, vrijwilliger sinds juni 2023.
Emre: geboren in Turkije, 25 jaar, 6 jaar hiv, sinds april 2022 in Nederland, vrijwilliger sinds november 2024.
Beiden zijn peercounselor en werken bij het dinsdagavonddiner in Amsterdam.
Schiphol & Ter Apel
Shane uit Jamaica kwam via Schiphol naar Nederland en kreeg binnen vijf maanden zijn verblijfsvergunning. Emre uit Turkije zat twee dagen in Ter Apel en verblijft sinds juli 2023 in AZC Wageningen. Hij krijgt na 22 maanden eindelijk zijn tweede interview met de Immigratie- en naturalisatiedienst. Ze voelen zich thuis bij de Hiv Vereniging en kijken positief naar de toekomst. De naam Marjolein Faber zegt hen niks. “Ik probeer me verre te houden van politiek en negatieve zaken”, vertelt Shane.
Kun je iets over je achtergrond vertellen?
Shane: “Ik kom uit een eenoudergezin en mijn moeder met wie ik een sterke band heb, heeft mij opgevoed. Later kwam er een stiefvader en dat was heel naar. Door hem ben ik misbruikt, fysiek en mentaal. Hij wilde in alles controle over mij hebben en heeft meerdere keren geprobeerd mijn moeder en mij uit elkaar te drijven. Homoseksualiteit is illegaal in Jamaica en je riskeert een gevangenisstraf als je betrapt wordt op seks met iemand van hetzelfde geslacht. Als jonge gay hield ik mij dan ook gedeisd, maar ik werd regelmatig bespot en uitgescholden, omdat ik een zogenaamde feminiene manier van lopen zou hebben. Dit alleen al is reden voor geweld, uitsluiting en discriminatie. Ik had hier veel last van. Toen ik 21 was, ging ik op mezelf wonen. Ik werkte in een hotel op een compound en nodigde op een dag mijn vriendje uit. Helaas was de hospita erg homofoob en kreeg mijn vriend te horen dat hij moest vertrekken. Ook op het werk werd er over mij geroddeld en het werd onveilig voor mij. Ik had twee opties: terug in de kast of vertrekken. Via een vriend in het buitenland kreeg ik informatie over wat het allemaal inhoudt om je geboorteland te verlaten, om alles achter te laten wat je kent en liefhebt en naar een compleet onbekend land te gaan en daar asiel aan te vragen. Ik wist ook niet of ik fysiek sterk genoeg zou zijn. Maar ik had geen keus, mijn leven liep gevaar en ik had weinig tijd om na te denken.”
Mijn leven liep gevaar en ik had weinig tijd om na te denken. (Shane)
Emre: “Ik wilde eigenlijk nooit mijn land verlaten en ergens asiel aanvragen, maar werd gedwongen. Ik ben homo, heb hiv en in mijn land word ik met de nek aangekeken. Ik ben geboren in Kahramanmaras en kom uit een gezin met een jongere zus. Mijn vader heeft een hoge positie in het leger. Op mijn 19e moest ik in militaire dienst, maar ik wilde niet. Ik huilde de hele dag, terwijl mijn vader veel druk uitoefende op mij. LHBTQ+-mensen kunnen niet open zijn in het leger; je wordt eruit gegooid. Om zo veel mogelijk aan het leger te ontsnappen, liep ik vaak weg. Ik voelde mij onzeker, zocht steun en soms ook onderdak bij mannen die ik via een datingapp ontmoette. In die periode ben ik verkracht door iemand waarvan ik dacht dat hij aardig was. Het klinkt misschien een beetje raar, maar toen uit een bloedonderzoek – dat je met regelmaat verplicht krijgt in militaire dienst – bleek dat ik hiv heb, was ik opgelucht. Ik kon niet in het leger blijven en daarmee was ik niet langer soldaat. Ik maakte een puinhoop van mijn leven, veroordeelde mijzelf constant en had mijn emoties niet onder controle. Ik was depressief, gebruikte drugs en één keer ging het bijna mis. Tegen mijn ouders zei ik dat ik seks had gehad met een vrouw. Mijn zusje, die ik had verteld dat ik homo ben, steunde mij gelukkig.
In 2020 werd ons huis getroffen door een aardbeving en woonden we noodgedwongen in een tentenkamp. Daar was geen enkele privacy en mijn vader vond op mijn telefoon berichten waaruit hij kon afleiden dat ik homo ben. Hij dreigde mij te laten vermoorden en ik zag geen andere oplossing dan het land te verlaten. Zelfs mijn zusje zei tegen mij dat ze mij niet kon helpen, omdat ze zich niet tegen onze vader kon keren. Het werd te gevaarlijk voor mij in Turkije. De meerderheid van de bevolking, inclusief mijn familie, kijkt neer op homo’s en op mensen met hiv; voor mij was er geen carrière, geen huis, geen liefde, geen leven mogelijk daar.”
Wat gebeurde er toen je in Nederland aankwam?
S: “Ik kwam in januari 2023 aan op Schiphol en ik wist niks over Nederland, ik had alleen iets over typisch regenachtig weer gehoord. Ik ging op de luchthaven naar de immigratiedienst en vertelde dat ik uit Jamaica kom, homo ben, hiv heb en dat mijn leven gevaar liep. ‘Ik wil mij veilig en vrij voelen’, zei ik. Het voelde meteen als een opluchting dit te kunnen zeggen. Vervolgens vulde ik het aanvraagformulier in. Ik zal nooit de reactie vergeten van de mevrouw die me ondervroeg toen ik vertelde dat ik al meer dan een dag mijn hiv-medicatie niet had geslikt. Ze zei: ‘Stop, je moet nu je pillen nemen, dat is zo belangrijk.’ Ik dacht: ‘Wauw, hadden we deze houding maar in Jamaica, dan was de situatie zo anders geweest’. Ze gaf me water en iets te eten. Daarna werd ik naar het detentiecentrum op Schiphol gebracht, waar ik tien dagen zat. Ik voelde mij opgesloten, want ik kon met niemand contact hebben. Mijn moeder en een paar vrienden had ik verteld dat ik zou vertrekken. Het eerste interview met de Immigratie- en naturalisatiedienst (IND) ging vlot. Het tweede interview was na tien dagen en duurde twee dagen, twee keer zes uur. Dat was heel intens, want je gaat de diepte in. Ik moest vertellen over het misbruik, de discriminatie, mijn homoseksualiteit, de angst voor nog meer geweld, voor uitsluiting of de gevangenis. Kortom, dat ik mijn leven niet zeker was en geen andere keus had dan te vertrekken. Ik werd daarna naar een asielzoekerscentrum (AZC) in Amsterdam gebracht en kwam vervolgens op de asielboot terecht in de Amsterdamse haven. De mensen van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) waren erg aardig en ondersteunend.
Ik ben wat verlegen, maar maakte vrienden met een paar Arabische mannen die ook op het schip woonden. Toen ik ze vertelde dat ik gay ben, reageerden ze erg afwijzend. Ik schrok daarvan en kroop terug in mijn schulp. Ik was niet naar Nederland gekomen om opnieuw gediscrimineerd te worden. Iets anders waar ik veel moeite mee had, was het eten. Hier wordt veelal gekookt met bewerkte voedingsmiddelen en mijn lichaam reageerde daar slecht op. Iedereen met wie ik te maken heb is superaardig, open en ondersteunend.”
E: “Ik kwam per trein in Ter Apel in april 2022. Na twee dagen werd ik naar AZC Budel (Noord-Brabant, red.) gebracht. Het was daar vreselijk: veel problemen, ruzies en druggebruik. Ik dreigde terug te vallen in druggebruik. Het eerste interview met de IND duurde kort en ik benoemde daarin het ‘Budel-probleem’. Het lukte mij van de drugs af te blijven en ik werd overgeplaatst naar AZC Wageningen, waar een grotere groep LHBTQ+-ers woont. De sfeer is veel beter en ik zit daar inmiddels ruim negentien maanden. Ik heb een poosje gedatet met een Nederlandse man, maar hij kon niet met mijn hiv omgaan. Ik dacht dat alle Nederlanders ruimdenkend waren, maar heb mij daarin vergist. Ik kan soms wat naïef zijn en daar voel ik mij slecht over. Ik heb sowieso de neiging negatief over mijzelf te denken en dan depressief te worden.”
Hoe ging het verder en hoe kwam je bij de Hiv Vereniging?
E: “Ik zit in therapie en daar leer ik dat ik een goed persoon ben en van mezelf mag houden. Ik voel mij nu stukken stabieler en zekerder. Sinds een jaar heb ik een relatie met Dani, die ook hiv heeft, en we zijn gelukkig met elkaar. We willen het liefst samenwonen en trouwen, maar eerst willen we ons eigen leven in Nederland opbouwen. Ik wil me graag nuttig maken en iets voor andere mensen kunnen betekenen. Mijn hiv-consulent uit Arnhem attendeerde mij op de Hiv Vereniging en toen ik eenmaal contact had opgenomen, ging het snel. Ik werd meteen uitgenodigd voor een training voor peercounselors en daar ontmoette ik Shane. De groep was een mooie mix van vrijwilligers die hun wortels behalve in Nederland, in Palestina, Egypte, Wit-Rusland, Duisland en Iran hebben. En helpen bij het dinsdagavonddiner vind ik ook erg leuk. Ik voel me zeer welkom en heb het idee deel van een familie te zijn.”
S: “Op 1 juli 2023 kreeg ik een e-mail waarin stond dat mijn aanvraag gehonoreerd was. Ik was erkend als conventionele vluchteling en zou een verblijfsvergunning krijgen. Mijn hart stroomde over van blijdschap. Ik rende op en neer over de asielboot en riep tegen iedereen die ik zag: ‘Ik mag blijven!’ Ik voelde mij zo gezegend en dacht ‘Yes, ik ga niet terug naar Jamaica maar kan een leven in Nederland opbouwen’. Via het COA kreeg ik meteen allerlei intakes voor een inburgeringscursus, een taalcursus en dergelijke. Ik heb zoveel goeds om naar uit te kijken. Een maand eerder had ik al contact opgenomen met de Hiv Vereniging. Mijn internist had erover verteld en na het gesprek met Inês en Bertus kon ik meteen aan de slag als vrijwilliger.
Sinds maart 2024 heb ik mijn eigen appartement; ik moest huilen van geluk. Ik heb mijn eigen ruimte, kon meubels kopen en mijn eigen huis inrichten én ik kan mijn eigen eten koken. Ik kan amper beschrijven hoe geweldig en bevrijdend dat voelt.”
Het beste dat mij is overkomen in 2024 is contact opnemen met de Hiv Vereniging. (Emre)
Wat brengt het vrijwilligerswerk je?
S: “Vrijwilligerswerk brengt mij grote vreugde en geeft mij een goed gevoel. Ik kan nu iets terugdoen voor mensen met hiv; steun en aandacht geven die ikzelf erg heb gemist. Toen ik net voor dit interview het pand binnenkwam, dacht ik: Wat doet de Hiv Vereniging met mij en dan voel ik liefde en aandacht; ik ben deel van een community. Als ik ergens meezit, kan ik bij mensen zoals Freddy (coördinator peercounseling, red.) of jou terecht. En ik geef terug. Zo ondersteunde ik een cliënt die wat onzeker was over zijn hiv-medicatie. Ik zei: ‘Wacht maar, binnen een paar weken ben je ondetecteerbaar!’ Toen hij me op een gegeven moment belde om te zeggen dat ik gelijk had en dat ik hem had gerustgesteld, moest ik glimlachen.”
E: “Het beste dat mij is overkomen in 2024 is contact opnemen met de Hiv Vereniging. Naast informatie vond ik hier een luisterend oor en een community waarin ik mij thuis voel. En dat ik bij de Hiv Vereniging als vrijwilliger aan de slag kan, vind ik geweldig. Als peercounselor ondersteun ik iemand anders die in een situatie verkeert waarin ik veel herken. Ik voel me nuttig en kijk met meer vertrouwen naar 2025.”
Wat merk je van het asielbeleid van de huidige regering en het sentiment in de samenleving over mensen die asiel aanvragen? Hoe kijk je naar Marjolein Faber, de minister van Asiel en Migratie?
S: “Ik heb nog nooit van Marjolein Faber gehoord en voel weinig van de negatieve trend die er is. Ik houd mij niet met politiek bezig en houd me verre van negativiteit. Ik richt mij op het positieve. Ik heb het geluk dat ik mag blijven. Het COA en de IND hebben mij goed ondersteund. Natuurlijk heb ik vervelende dingen meegemaakt, maar het positieve weegt veel zwaarder dan het negatieve. Ik ben dankbaar en voel me gezegend. Ik kan een mooi leven opbouwen hier.”
E: “Marjolein wie? Haha, ook nog nooit van gehoord. Ik houd mij evenmin met politiek bezig en ken geen andere situatie dan die er nu is. Voor mij is het natuurlijk spannend. Ik krijg na 22 maanden mijn tweede interview in februari, ook twee dagen lang.”
Hoe zie je de toekomst?
S: “Ik wil reizen. Ik wil naar Parijs. En ik wil mijn moeder zien die nu in Canada woont. Onze band is onverminderd sterk. Ik ben druk bezig met mijn Nederlands, ga drie dagen per week naar de Hogeschool van Amsterdam en mijn leraren zijn geweldig. Ik houd van Amsterdam, dit is mijn thuis. Als ik aan Amsterdam denk, dan voel ik LIEFDE. En ik wil verpleegkundige worden.”
E: “Nou, dat is ook altijd mijn droom geweest: verpleegkundige worden! Wie weet kunnen we samen de opleiding doen? Ik kijk met goede hoop en ook spanning uit naar het tweede interview. Eindelijk! Ik weet dat ik niet terug kan naar Turkije. Dani steunt me en de Hiv Vereniging is belangrijk voor mij. Mijn leven was soms moeilijk en ik heb meerdere crises meegemaakt. Ik had altijd een stem in mijn achterhoofd die zei dat ik slecht ben. Ik heb intussen veel geleerd en weet nu dat dit niet zo is. Ik ben een goed persoon en mag er zijn. Mijn geest opent zich en ik ontwikkel mezelf iedere dag. Daarbij vergeet ik het verleden niet, maar accepteer en respecteer ik mezelf. Ik voel me comfortabel en positief en kijk met vertrouwen naar de toekomst.”
Dit artikel geschreven door Bertus Tempert is afkomstig uit plus> #28 voorjaar 2025.
Beeld: Erik Gemin & 123RF
Chat via Whatsapp 
