Op 24 januari 2025 overleed Hans Amesz na een kortstondig ziekbed. Hij werd op 1 februari 2025 in besloten kring gecremeerd op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam.
Hans Amesz, oud-hoofdredacteur van Hivnieuws
Amsterdam 9 juli 1955 – Ouderkerk a/d Amstel 24 januari 2025
Afscheid van een van de grondleggers van de Hiv Vereniging
Hans werd in 1955 geboren als het derde kind van het Amsterdamse gezin Amesz. Hij was een zeer welkom nakomertje, geliefd door zijn twee oudere zussen, die er een beetje voor waakten dat hij al te erg verwend werd. Door het werk van zijn vader, die tolk-vertaler Scandinavische talen was, verhuisde het gezin in 1962 naar Veldhoven bij Eindhoven. Hans volgde een studie aan de Sociale Academie in Breda en ging daarna culturele antropologie studeren aan de Universiteit van Amsterdam. In deze tijd, 1979/1978, raakte hij meer en meer betrokken bij de homo-emancipatie.
Hiv Vereniging en Hivnieuws
Vanaf 1982 begon de ‘opmars’ van hiv in Amsterdam. Hans bleek in 1984 al geïnfecteerd. Toen in 1986 en 1987 twee belangenorganisaties werden opgericht, de een voor mensen die seropositief waren (BSP), de ander voor mensen met aids (BMA), was Hans daar al bij. Hij vervulde een sturende en faciliterende rol toen in 1990 beide organisaties ‘fuseerden’ tot de Hiv Vereniging Nederland.
Gezamenlijke belangen
Hans was een van de eersten die inzag dat de belangen van mensen met aids samenvielen met die van mensen die wel hiv hadden, maar nog niet de aids-diagnose. Samen met Jeannette Kok was hij één van de twee eerste betaalde medewerkers van de nieuwe vereniging. Door zijn sociale insteek had hij niet alleen een buitengewoon oog voor de patiëntenbelangen, maar ook zeker voor de menselijke en persoonlijke belangen van de leden. Voor hem, net als voor vele anderen die in de jaren 80 hiv bleken te hebben, was goede informatie over de ziekte en de ontwikkeling van de medicatie van cruciaal belang.
Hans ijverde dan ook al in 1991 voor een betrouwbare en actuele nieuwsbief over hiv en aids. Dit leidde tot de Hiv Nieuwsbrief, die later uitgroeide tot Hivnieuws, het verenigingsblad van de Hiv Vereniging, dat tussen 1991 en 2015 tweemaandelijks verscheen.
Eerst denken, dan spreken
Al die jaren, 154 nummers lang, was Hans hoofdredacteur van Hivnieuws. Als persoon, maar ook zeker in die functie, was hij streng, bedachtzaam en legendarisch lang van stof. Niet iedereen kon daar tegen, en vaak dachten ook de redactieleden: maak je punt! Toch was er iets waardoor ze naar hem bleven luisteren. Hij was dan ook buitengewoon ontwikkeld en intellectueel scherp. En hij was meer dan dat, had ook verrassende kanten. Zo opende Hans op een avond een redactievergadering van Hivnieuws met een gedicht. Hij droeg het plechtig voor. Er was geen hamer nodig om de redactie stil te krijgen, iedereen was stomverbaasd. Hij grijnsde van oor tot oor: “Dat hadden jullie niet verwacht hè? Het is vandaag gedichtendag …”
Evenwichtige berichtgeving
Op sommige punten was hij onwrikbaar. Hans werkte bij voorkeur van pakweg 5 uur ’s middags tot een uur of 2 ’s nachts. Daar viel niet aan te tornen. Belangrijker en veelzeggend was, dat hij elke editie van Hivnieuws in evenwichtige inhoudsblokken verdeelde. Zo kon hij van het begin af aan zorgen voor een goede berichtgeving over àlle mogelijke onderwerpen. Met name de positie van vrouwen met hiv vond hij belangrijk. En daar was destijds, begin jaren negentig, nog lang niet iedereen van overtuigd.
Mensenvariatie
Aspirant-redactieleden werden niet zomaar toegelaten. Zo vroeg hij Marleen Swenne tijdens een langdurig sollicitatiegesprek het hemd van het lijf. Hij wilde weten of zij met een open oog, oor en hart ieder mens tegemoet trad, ongeacht geaardheid, achtergrond, sekse, ziekte, overtuiging. Was zij werkelijk wel zo onbevooroordeeld als ze beweerde en hij wenste? Dat kon zij, een doorsnee heterovrouw zonder hiv, natuurlijk niet bewijzen. Maar, hield Hans vol: begreep ze wel hoe ontzettend belangrijk dat was als het ging om hiv en aids? Ze dacht van wel. Het was 1992, en ze werd aangenomen.
Mensenrechten
Datzelfde merkte ook Peter Smit. Hij begon voor Hivnieuws te schrijven in 2001, toen de eerste berichten verschenen dat het Nederlandse Openbaar Ministerie (weer!) mensen met hiv wilde vervolgen als die niet hun hiv-status deelden voordat ze onbeschermde seks hadden. Peter informeerde via Hivnieuws mensen met hiv over deze bedenkelijke ontwikkeling. Na vier of vijf artikelen vroeg Hans hem in 2004 of hij niet in de redactie van Hivnieuws wilde komen? Maar, zei hij streng, hij verwachtte dat Peter dan ook wel meedacht over de andere artikelen, en hopelijk ook over andere zaken kon schrijven.
Onafhankelijkheid
Een van de dingen die Hans van groot belang vond was dat de redactie de vrije hand had en bleef hebben. Hij wilde niet dat ‘tijdelijke belangen of ego’s’ het blad zouden claimen. Hij zorgde ervoor dat er een redactioneel statuut kwam voor Hivnieuws, waar tot 2014/5 alle betaalde medewerkers en de vrijwilligers in bestuursfunctie van de vereniging, niet aan konden tornen. Hivnieuws moest het onafhankelijke magazine blijven van de Hiv Vereniging.
En ook dat was typisch Hans: als hij je eenmaal zijn vertrouwen geschonken had, kreeg je alle ruimte.
De algemene zaak boven het persoonlijke
Hans wond er geen doekjes om dat hij hiv had – en het was ook geen geheim dat dit wel degelijk zijn kijk op de dingen beïnvloedde – maar dat stond in zijn werk nooit op de voorgrond. Hiv oversteeg bij hem altijd het persoonlijke. Een paar keer heeft Marleen hem gevraagd of ze hem mocht interviewen, maar hij weigerde dat steevast - zelfs toen hij in 2010 geridderd werd en liet merken dat hij dat stiekem toch wel leuk vond. Het ging om de algemene zaak, niet en nooit om hemzelf als persoon.
Betrokken blijven
Toen er in 1996 hiv-medicatie beschikbaar kwam en daarmee het uitzicht op een langer en hopelijk gelukkiger leven voor mensen met hiv, zag hij meteen hoe omvattend deze ontwikkeling was en wat dat voor heel veel mensen kon betekenen. Wel moest hij zelf zijn betaalde functie bij de vereniging vaarwel zeggen vanwege arbeidsongeschiktheid. Hij wilde echter wel graag bij Hivnieuws betrokken blijven. Als dat niet betaald kon, moest dat maar als vrijwilliger.
Taalgevoel
Peter en Marleen zijn beiden goede vrienden geworden van Hans en hebben tot zijn dood contact gehouden. Daar zijn ze heel blij mee. Want voor zijn mooiste kanten moest je geduld hebben. Hij had een sterke opinie die hij als hoofdredacteur pas liet merken als dat nodig was, en een enorm mooi en subtiel taalgevoel dat helaas vaak te weinig ruimte kreeg omdat ongeduld, snelle meningen en sowieso de tijdsdruk, om een andere manier van communiceren vroegen.
Aju-brieven
Hans was de laatste jaren verzwakt, onder andere doordat hij naast hiv ook twee keer kanker had gehad. Al geruime tijd voor zijn dood begon hij aan zijn ‘Aju-brieven’. Hierin beschreef hij nauwgezet wat er moest gebeuren na zijn overlijden. Hij bleef er tot het eind aan toe aan sleutelen.
Hij vroeg Marleen of ze wilde spreken op zijn uitvaart. Dat verbaasde haar een beetje. Want ze herinnert zich heel goed dat hij soms maar een paar woorden nodig had om haar op haar plaats te zetten. Bijvoorbeeld na een toespraak op een andere uitvaart: ‘Dat was op het randje van drama, Marleen!’ Of die keer dat ze volgens hem een iets te ingeleefd en te belerend artikel geschreven had…Amen!’ zei hij, keek haar aan met zijn bruine ogen en grijnsde breed. Hij leek dit keer niet bang dat ze er een drama van zou maken. Hij vertrouwde erop dat ze dit op haar eigen manier wel goed zou doen. En ook dat was typisch Hans: als hij je eenmaal zijn vertrouwen geschonken had, kreeg je alle ruimte.
Deze I.M. is geschreven door Marleen Swenne en Peter J. Smit, beiden ex-redactielid van Hivnieuws.
Vraag via Whatsapp 
